افزايش موارد اختلال اُتيسم از نظر آماري، زنگ خطري است که براي بسياري از متخصصان و دست‌اندرکاران امور رشد و بهداشت جوامع به صدا درآمده است.
به گزارش سلامت نيوز به نقل از روزنامه شرق، اگرچه علت‌هاي گوناگوني براي بروز اين اختلال وجود دارد و همواره مورد شک‌و‌ترديد پژوهشگران قرار گرفته، اما آنچه اهميت بيشتري دارد، نيازمندي اين گروه به خدمات ويژه و رعايت حق آنان براي رفع نيازهاي‌شان است؛ حقي که تمامي متخصصان بر آن اتفاق نظر دارند.
از هر ٦٨نوزاد متولد شده، دست‌کم يک‌مورد - تا درجاتي- از ابتلا به اُتيسم رنج مي‌برد و از هر ٥٥پسر يک‌نوزاد اُتيسم دارد، تعداد پسران چهار تا پنج‌برابر بيشتر از دختران، ولي شدت اختلال در دختران بيشتر است. با توجه به ميانگين جهاني يک تا ١/٥درصدي اين اختلال، ميزان شيوع اختلال در ايران نيز به نُرم جهاني نزديک است، درحالي‌که بسياري از کودکان در معرض اختلالات طيف اُتيسم هنوز شناسايي نشده‌اند.
اختلالات قرار گرفته در طيف اُتيسم که به‌طور اختصار «اي‌اس‌دي» ناميده مي‌شوند، اختلالات مزمن رشدي مادام‌العمري هستند که رشد و گسترش مهارت‌هاي اجتماعي و ارتباطي کودک را مختل مي‌کنند.
اُتيسم، اختلالي رشدي است که مهارت‌هاي کلامي و غيرکلامي ارتباطي و تعامل اجتماعي را به‌طور معني‌داري تحت‌تاثير خود قرار مي‌دهد و نشانه‌هاي آن در بيشتر موارد، پيش از سه‌سالگي آشکار مي‌شود. اين اختلال، علاوه بر تاثير بر اغلب جنبه‌هاي رشدي و اجتماعي، برعملکردهاي آموزشي-شناختي کودک نيز تاثير مي‌گذارد.
در حقيقت اُتيسم، نوعي تفاوت در شيوه‌هاي برقراري ارتباط، همراه با الگوهاي خاص رفتاري است که باعث مي‌شود افراد نتوانند با استفاده از شيوه‌هاي معمول با ديگران و محيط پيرامون خود به تعامل بپردازند.
در کنار اين ويژگي (تفاوت)ها، افراد ناتواني‌ها و توانمندي‌هايي دارند و توانمندي‌هاي اين افراد، سرنخ‌هايي را براي ورود به دنيايشان به ما مي‌دهد.
ساير ويژگي‌هاي همراه اُتيسم، عبارت‌اند از وجود نشانه‌ها و الگوهاي حرکتي تکراري، مقاومت در برابر تغييرات محيطي، يا تغيير در فعاليت‌هاي روزمره زندگي و واکنش‌هاي غيرطبيعي نسبت‌به تجارب حسي؛ مثل حساسيت بيش از اندازه نسبت به صدا. نشانه‌هاي اُتيسم در اغلب کودکان کم‌کم آشکار مي‌شود، البته در برخي موارد بروز نشانه‌ها به صورت ناگهاني اتفاق مي‌افتد. گاهي ناهنجاري‌هاي اوليه در چهارماهگي ظاهر مي‌شود که شامل اختلال در حرکات ظريف است.
ناتواني‌هاي اين افراد را (اعم از ناتواني‌هاي حسي، رفتاري يا شناختي) مي‌توان با مداخلات گوناگون به صورت مرحله‌به‌مرحله و همه‌جانبه جبران کرد.
براساس آخرين طبقه‌بندي، افراد مبتلا به اُتيسم در سه سطح قرار مي‌گيرند؛ سطح يک، نيازمند حمايت؛ سطح دو، نيازمند حمايت زياد و سطح سه، نيازمند حمايت بسيار زياد. واژه طيف در ترکيب «اختلالات طيف اُتيسم» هم بر‌همين معنا دلالت دارد که در افراد مبتلا، تفاوت‌هاي زيادي وجود دارد و با وجود تشخيص مشترک، ميزان مهارت‌ها و آموزش به آنان متفاوت است.
از عمده‌ترين مشکلات در بحث اختلالات طيف اتيسم، مشکل شناسايي و تشخيص زودهنگام است؛ زيرا تشخيص به موقع و زودهنگام اختلال اتيسم و تلاش براي جلوگيري از پيشرفت اين اختلال مي‌تواند کم‌کم به کنترل و مهار اين اختلال و بازگشت کودک به چرخه عادي زندگي کمک کند. از همان ماه‌هاي اول مي‌توان علامت‌هاي اختلال اتيسم را تشخيص داد. اين نشانه‌ها از شش‌ماهگي تا ١٨ماهي در کودک نمايان مي‌شود؛ نشانه‌هايي که شامل نداشتن ارتباط يا تماس چشمي، نداشتن لبخند اجتماعي، نداشتن ارتباط اجتماعي (مثل گرفتن ژست باي‌باي‌کردن)، نداشتن قان‌و‌قون و نداشتن گفتار تک‌کلمه‌اي مي‌شود. داشتن دو يا سه مورد از موارد يادشده در کودکان شش تا ١٨ماهه، ارجاع کودک را به متخصص ضروري مي‌کند. درواقع ناآگاهي خانواده‌ها و جامعه از اين اختلال و نبود اطلاع‌رساني مناسب در اين زمينه موجب شده است تا بسياري از اين کودکان زمان طلايي براي بازگشت به بدنه جامعه را از دست بدهند؛ زماني‌که قبل از سه‌سالگي آغاز مي‌شود و درصورت تشخيص به‌موقع و درمان زودهنگام آن مي‌توان بسياري از ارتباطات عصبي ناهنجار مغز که سبب بروز اختلال اتيسم مي‌شود را تخفيف داد و بهبود بخشيد. اگر در اين زمان مشکل آنان شناسايي نشود، در نتيجه دچار عقب‌ماندگي اکتسابي مي‌شوند. بنابراين، ازدست‌ندادن زمان تشخيص به‌موقع و درمان زودهنگام به‌همراه بهره‌مندي بيشتر کودک از برنامه‌هاي آموزشي موجود و استفاده درست از اين برنامه‌ها، کودک را قادر خواهد کرد بياموزد، بزرگ شود و اختلالش را کنترل کند، زيرا اتيسم اختلالي نيست که کودک به سادگي بتواند آن را پشت سر بگذارد و پدر و مادرها بايد بدانند بهترين اقدام آنان اين است که درمان سريع و بي‌درنگ را آغاز کنند؛ به‌محض اينکه اختلالي مشاهده کردند براي گرفتن کمک و درمان اقدام کنند و به اين فکر نکنند که کودک با رشدکردن درمان خواهد شد، يا بعدا در روند درمان، تاخير و اختلالات پديدآمده را جبران خواهد کرد. هرچه کودک زودتر درمان را آغاز کند، احتمال کاهش نشانه‌هاي اختلالات طيف اتيسم بيشتر خواهد بود.